Γκουρτζίεφ

Κεφάλαιο.Σελίδα.Τόμος	Γκουρτζίεφ
	1 Η αφύπνιση της σκέψης
1.41.Α	Αυτός που στα παιδικά του χρόνια τον έλεγαν «Τατάχ», όταν ήταν νεαρός «Αράπη», αργότερα «Μαύρο Έλληνα», στα χρόνια της ωριμότητάς του «Τίγρη του Τουρκεστάν», και ο οποίος σήμερα δεν είναι όποιος κι όποιος, αλλά ο γνήσιος «Κύριος» ή «Μίστερ» Γκουρτζίεφ, ή ο ανιψιός του «Πρίγκηπα Μουχράνσκι», ή, τέλος, απλούστατα: Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
	48 Συμπεράσματα του συγγραφέα
48.320-1.Γ	Όπως εξάγεται από τις αναζητήσεις πολλών σοφών από παλιότερες εποχές και τις έρευνες που έγιναν στη σημερινή εποχή με τις εντελώς ασυνήθιστες μεθόδους του «Ινστιτούτου για την αρμονική ανάπτυξη του ανθρώπου», του κ. Γκουρτζίεφ, η όλη ατομικότητα κάθε ανθρώπου — σύμφωνα με τους ανώτερους νόμους καθώς και με τις συνθήκες της διαδικασίας της ανθρώπινης ζωής που καθιερώθηκαν πολύ νωρίς και σιγά-σιγά παγιώθηκαν πάνω στη Γη — όποια κι αν είναι η κληρονομικότητα της οποίας ένας άνθρωπος είναι το αποτέλεσμα και όποιες κι αν είναι οι τυχαίες συνθήκες της εμφάνισης και της ανάπτυξης του, θα πρέπει, για να ανταποκρίνεται από την αρχή της υπεύθυνης ηλικίας στη σημασία και τον προορισμό της ύπαρξής του σαν άνθρωπος που είναι και όχι σαν ένα απλό ζώο, να αποτελείται οπωσδήποτε από τέσσερις διακεκριμένες και πολύ συγκεκριμένες προσωπικότητες.
48.331.Γ	Δεν θα ήταν άλλωστε περιττό να επισημάνουμε εδώ, ότι το «Ινστιτούτο για την αρμονική ανάπτυξη του ανθρώπου» έχει σκοπό, ανάμεσα σε άλλα θεμελιώδη χρέη, από το ένα μέρος να εκπαιδεύει στους μαθητές του, πρώτα ξεχωριστά και έπειτα σε αλληλοσυνδυασμό, ανάλογα με τις ανάγκες της μελλοντικής υποκειμενικής ζωής τους, την καθεμιά από τις τρεις ανεξάρτητες προσωπικότητες για τις οποίες μιλήσαμε· από το άλλο μέρος, να προξενήσει και να αναπτύξει μέσα τους αυτό που θα έπρεπε να έχει ο καθένας που φέρει το όνομα του ανθρώπου-χωρίς-εισαγωγικά: το δικό τους «Εγώ».
48.332.Γ	Για έναν ακριβέστερο, έναν επιστημονικό, όπως θα λέγαμε, ορισμό της διαφοράς που υπάρχει ανάμεσα σε έναν αληθινό άνθρωπο, έναν άνθρωπο δηλαδή όπως θα έπρεπε να είναι, και έναν «άνθρωπο-σε-εισαγωγικά», όπως δηλαδή κατάντησαν οι περισσότεροι από μας, αξίζει να επαναλάβουμε εδώ, αυτά που έλεγε ο Γκουρτζίεφ σε μια ομιλία του.
48.332.Γ	Είπε τα εξής:
48.332.Γ	«Για να ορίσουμε τον άνθρωπο, θεωρώντας τον από τη δική μας σκοπιά, οι σύγχρονες επιστήμες — ανατομία, φυσιολογία και ψυχολογία — δε θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν, αφού καθένα από τα χαρακτηριστικά που περιγράφουν βρίσκεται, σε κάποιο βαθμό, σε όλους χωρίς εξαίρεση τους ανθρώπους. Έτσι δεν θα μας επέτρεπαν να διακρίνουμε με ακρίβεια τη διαφορά που θέλουμε να καθορίσουμε από άνθρωπο σε άνθρωπο. «Το μέτρο της διαφοράς αυτής μπορεί να δοθεί μόνο από την ακόλουθη διατύπωση: «Άνθρωπος είναι έναν ον που μπορεί να “πράττει”, και “πράττω” σημαίνει: ενεργώ συνειδητά και με δική μου πρωτοβουλία.
48.333.Γ	Σύμφωνα όμως με τις ιδέες του Γκουρτζίεφ, ο συνηθισμένος άνθρωπος είναι πραγματικά ανίκανος ακόμα και για την παραμικρή ανεξάρτητη και αυθόρμητη πράξη ή λέξη· ολόκληρος ο άνθρωπος δεν είναι παρά αποτέλεσμα εξωτερικών επιρροών. Είναι μια μηχανή μετασχηματισμού, ένα είδος σταθμού εκπομπής δυνάμεων.
48.333.Γ	Έτσι, κατά την άποψη του συνόλου των ιδεών του Γκουρτζίεφ και σε απόλυτη συμφωνία με τη σύγχρονη «ακριβή θετική επιστήμη», ο άνθρωπος διαφέρει από τα ζώα μόνο ως προς τη μεγαλύτερη πολυπλοκότητα των αντιδράσεων του στις εξωτερικές εντυπώσεις και ως προς την πολυπλοκότερη κατασκευή του προσληπτικού του συστήματος.
48.333.Γ	Όσο γι’ αυτό που αποδίδουμε στον άνθρωπο και το λέμε «θέληση», ο Γκουρτζίεφ αρνείται τελείως τη δυνατότητα ύπαρξής του στη συνολική παρουσία του συνηθισμένου ανθρώπου.
48.333-4.Γ	Η θέληση είναι ένας συγκεκριμένος συνδυασμός, που αποκτιέται από τα αποτελέσματα ορισμένων ιδιοτήτων, τις οποίες επεξεργάζονται μέσα τους άνθρωποι που μπορούν να «πράξουν».
48.334.Γ	Για να υπογραμμιστεί η ολική απουσία θέλησης στον συνηθισμένο άνθρωπο, θα σας παραθέσουμε ένα απόσπασμα παρμένο από μια άλλη ομιλία του Γκουρτζίεφ, όπου περιγράφονται γλαφυρά οι εκδηλώσεις της περιβόητης θέλησης που αποδίδεται στον άνθρωπο.
48.334.Γ	Μιλώντας σ’ έναν από τους παρόντες, είχε πει:
48.334.Γ	«Απολαμβάνετε μια μεγάλη περιουσία και πολυτελείς συνθήκες διαβίωσης. Επωφελείστε από το σεβασμό και την παγκόσμια εκτίμηση. Οι διευθυντές των σπουδαίων επιχειρήσεων που ελέγχετε είναι άνθρωποι ικανοί, και σας είναι τελείως αφοσιωμένοι. Η ζωή σας είναι, με δυο λόγια, στρωμένη ροδοπέταλα.
48.334.Γ	«Διαθέτετε το χρόνο σας όπως σας αρέσει, προστατεύετε τις τέχνες· ρυθμίζετε διεθνή θέματα πίνοντας τον καφέ σας, ενδιαφέρεστε ακόμα και για την ανάπτυξη των μυστικών πνευματικών δυνάμεων του ανθρώπου. Είστε ενημερωμένος σχετικά με τα πνευματικά πράγματα και αισθάνεστε άνετα απέναντι σε κάθε φιλοσοφικό ζήτημα. Είστε μορφωμένος και έμπειρος. Χάρη στις γνώσεις σας που καλύπτουν πολλούς τομείς, έχετε τη φήμη ενός ευφυούς ανθρώπου, ικανού να λύνει οποιοδήποτε πρόβλημα. Είστε πρότυπο καλλιεργημένου ανθρώπου.
48.334-5.Γ	«Όλοι αυτοί που σας γνωρίζουν, σας βλέπουν σαν άνθρωπο με ισχυρή θέληση, και οι περισσότεροι θεωρούν μάλιστα τις επιτυχίες σας αποτέλεσμα της εκδήλωσης αυτής ακριβώς της θέλησής σας.
48.335.Γ	«Είστε, με λίγα λόγια, άξιος από κάθε άποψη να σας παίρνουν σαν λαμπρό παράδειγμα, και δεν μένει παρά να σας ζηλεύουν.
48.335.Γ	«Το πρωί ξυπνήσατε λίγο κακοδιάθετος από ένα άσχημο όνειρο.
48.335.Γ	«Η ελαφριά κακοδιαθεσία σας θα έπρεπε να περάσει γρήγορα, αλλά άφησε τα ίχνη της. «Μια κάποια ατονία, μια διστακτικότητα στις κινήσεις σας…
48.335.Γ	«Κατευθύνεστε στον καθρέφτη για να χτενιστείτε και σας γλιστράει η βούρτσα από το χέρι· μόλις κάνετε να τη μαζέψετε, σας ξεφεύγει και πάλι. Τη μαζεύετε τότε με ελαφριά ανυπομονησία: γλιστράει μέσα από τα χέρια σας για τρίτη φορά. Προσπαθείτε να την πιάσετε στον αέρα, αλλά… μια αδέξια κίνηση την εκσφενδονίζει προς τον καθρέφτη. Ορμάτε… πολύ αργά… Κρακ! Θρύψαλα ο παλιός καθρέφτης για τον οποίο ήσασταν τόσο υπερήφανος.
48.335.Γ	«“Να πάρει ο διάβολος!” Και αισθάνεστε αμέσως την ανάγκη να ξεσπάσετε πάνω σε κάτι ή πάνω σε κάποιον. Μη βρίσκοντας την εφημερίδα δίπλα στο καφεδάκι σας, επειδή ο υπηρέτης την ξέχασε, το ποτήρι ξεχειλίζει και αποφασίζετε ότι ένας τέτοιος αλητήριος δεν θα ’πρεπε να παραμείνει περισσότερο στο σπίτι σας.
48.335.Γ	«Έφτασε η ώρα να βγείτε. Καθώς ο καιρός είναι θαυμάσιος και δεν πηγαίνετε μακριά, λέτε στο σοφέρ ότι θα πάτε με τα πόδια. Πίσω σας τσουλάει αθόρυβα το υπέροχο καινούργιο σας αυτοκίνητο.
48.335.Γ	«Ο λαμπερός ήλιος έχει ένα καταπραϋντικό αποτέλεσμα επάνω σας. Την προσοχή σας τραβάει το πλήθος που μαζεύτηκε στη γωνιά του δρόμου.
48.335.Γ	«Πλησιάζετε και, στη μέση του πλήθους, βλέπετε έναν άνθρωπο λιπόθυμο, ξαπλωμένο στο πεζοδρόμιο. Ένας αστυνομικός βάζει, με τη βοήθεια μερικών “αργόσχολων”, τον άνθρωπο σε ένα ταξί για να τον πάει στο νοσοκομείο.
48.335-6.Γ	«Διακρίνοντας μια ομοιότητα ανάμεσα στο πρόσωπο του ταξιτζή κι εκείνου του μεθύστακα που ρίξατε κάτω πέρισυ όταν επιστρέφατε, ελαφρά πιωμένος κι εσείς ο ίδιος, από ένα χαρούμενο πάρτυ γενεθλίων — προσέξτε πώς συνδέονται στους συνειρμούς σας το ατύχημα στη γωνιά του δρόμου και η τούρτα που φάγατε εκείνη ακριβώς τη μέρα.
48.336.Γ	«Αχ! τι υπέροχη τούρτα ήταν εκείνη!
48.336.Γ	«Ξεχνώντας την εφημερίδα, ο υπηρέτης σας χάλασε σήμερα τον πρωινό καφέ. Μικρό το κακό.
48.336.Γ	«Ορίστε, φτάσατε στο κομψό καφενείο όπου έρχεστε συχνά με τους φίλους σας.
48.336.Γ	«Αλλά γιατί θυμηθήκατε ξαφνικά τον υπηρέτη σας; Οι πρωινές σας σκοτούρες έχουν πια σχεδόν ξεχαστεί… Και τώρα, το κέικ πάει τόσο τέλεια με τον καφέ!
48.336.Γ	«Για κοίτα! Δύο νεαρές υπάρξεις στο διπλανό τραπέζι. Τι εκθαμβωτική ξανθιά!
48.336.Γ	«Σας ρίχνει μια ματιά, καθώς την ακούτε να ψιθυρίζει στην φίλη της: «Είναι απολύτως του γούστου μου!»
48.336.Γ	«Θα τολμούσατε να ισχυριστείτε ότι δεν νιώσατε ένα «ενδόμυχο σκίρτημα» ακούγοντας αυτές τις λέξεις, που ίσως ειπώθηκαν επίτηδες λίγο δυνατά;
48.336.Γ	«Αν σας ρωτούσα τώρα: άξιζε πραγματικά τον κόπο όλη εκείνη η πρωινή φασαρία για κάτι τόσο ασήμαντο; Ασφαλώς θα μου απαντούσατε ότι δεν άξιζε, θα ορκιζόσασταν μάλιστα ότι δεν θα ξανασυμβεί στο μέλλον.
48.336.Γ	«Είναι ανάγκη να σας πω πόσο άλλαξε η διάθεσή σας, ενώ συστηνόσασταν στην ξανθιά που έδειξε για σας το ίδιο ενδιαφέρον που νιώσατε κι εσείς γι’ αυτήν, και τι συνέβηκε στη διάθεσή σας όσο χρόνο ήσασταν μαζί της;
48.336.Γ	«Γυρίζετε στο σπίτι σας σιγοτραγουδώντας· ακόμα και το θέαμα του σπασμένου καθρέφτη σας προκαλεί μόνο ένα αδιόρατο χαμόγελο.
48.336.Γ	«Αλήθεια όμως… τι έγινε με τη σπουδαία υπόθεση για την οποία βγήκατε βιαστικός το πρωί;… Τη θυμηθήκατε καθόλου; Μπα! Δε βαριέσαι… και το τηλέφωνο γιατί είναι;
48.336.Γ	«Πηγαίνετε στο τηλέφωνο και η κοπέλα σας δίνει λάθος νούμερο.
48.336.Γ	«Ξανατηλεφωνείτε, και πάλι λάθος. Απ’ την άλλη άκρη του τηλεφώνου ένας τύπος σας λέει ότι τον ενοχλείτε, του λέτε ότι δε φταίτε εσείς, και από λόγο σε λόγο μαθαίνετε έκπληκτος ότι είστε ανάγωγος, ηλίθιος και ότι καλά θα κάνετε να μην του ξανατηλεφωνήσετε, γιατί θα…
48.337.Γ	«Το χαλί που μάγκωσε κάτω από το πόδι σας σας προκαλεί μια θύελλα αγανάκτησης, και θα έπρεπε να ακούσετε τον τόνο της φωνής σας όταν μαλώνετε το θυρωρό που σας φέρνει ένα γράμμα.
48.337.Γ	«Αυτό το γράμμα είναι από ένα πρόσωπο που εκτιμάτε, και του οποίου η γνώμη σας ενδιαφέρει πολύ.
48.337.Γ	«Το περιεχόμενο του είναι τόσο κολακευτικό, που διαβάζοντας το ο εκνευρισμός σας περνάει σιγά-σιγά, για να δώσει τη θέση του στο «ευχάριστο σάστισμα» ενός ανθρώπου που ακούει να του πλέκουν το εγκώμιο. «Και βυθισμένος στην πιο ευχάριστη διάθεση, τελειώνετε το διάβασμα.
48.337.Γ	«Θα μπορούσα έτσι να σκιαγραφήσω την εικόνα ολόκληρης της μέρας σας, της δικής σας μέρας, άνθρωπε ελεύθερε!
48.337.Γ	«Μήπως νομίζετε ότι υπερβάλλω;
48.337.Γ	«Όχι, πρόκειται για εξαιρετικής πιστότητας φωτογραφικό στιγμιότυπο, εκ του φυσικού».
48.337.Γ	Μιλώντας για την ανθρώπινη θέληση και τις διάφορες όψεις των δήθεν αυτόνομων εκδηλώσεων της, που δεν είναι παρά αντικείμενο σοφιστειών και αυτοθαυμασμού κάποιων σημερινών πνευμάτων που λέγονται «αναζητητές» — ενώ κατά τη γνώμη μας είναι απλώς αφελείς — καλό θα ήταν να σας θυμίσουμε εδώ, τι είχε πει ο Γκουρτζίεφ σε μια από τις διαλέξεις του. Όλες οι ιδέες που είχε τότε εκθέσει μπορούν πραγματικά να αποκαλύψουν τον πλασματικό χαρακτήρα της θέλησης, την οποία υποτίθεται ότι έχει κάθε άνθρωπος.
48.337.Γ	Είχε λοιπόν εκφραστεί έτσι:
48.337.Γ	«Ο άνθρωπος έρχεται στον κόσμο σαν μια λευκή κόλλα χαρτί· σύντομα όμως όλοι ανταγωνίζονται ποιος θα το μουτζουρώσει και θα το γεμίσει πρώτος με κάθε είδους εγγραφές: εκπαίδευση, ηθικές διδαχές, επιστημονικές δήθεν πληροφορίες, διάφορες ιδέες για το καθήκον, την τιμή, τη συνείδηση, και άλλα τέτοια.

Study of Beelzebub's Tales

Γκουρτζίεφ

1 Η αφύπνιση της σκέψης

48 Συμπεράσματα του συγγραφέα